Architektura i przestrzeń wpływają na zmysły i jako otoczenie, tworzą nasz świat rzeczywisty w danym momencie, a więc pośrednio kreują samopoczucie, wywołują emocje, przyczyniają się do tworzenia wspomnień.
Często jest tak, że zapamiętujemy jakieś miejsce przywołując emocje jakie w nas wywoływało.
Otoczenie w którym przebywamy, jest nieodzownym kreatorem naszego samopoczucia, zamierzenie lub nie, wywołuje w nas reakcje, nawet jeśli nie zawsze jesteśmy tego świadomi. Idąc tym tropem, możemy świadomie tworzyć przestrzeń aby wywoływać u odbiorcy konkretną reakcję, wpływać na nastrój, wzmagać głód, sprzyjać skupieniu lub odpoczynkowi, czy nawet przyśpieszać leczenie. Dobór kolorów, materiałów, kształtów, otoczenie budynku- to wszystko nie pozostaje bez znaczenia. W ten sposób kreuje się nasze „tu i teraz”, a więc w bezpośredni sposób wpływa na zmysły.
W samym procesie tworzenia wnętrz i przestrzeni człowieka kryje się magia. Wyobrażamy sobie jak ktoś będzie się czuł w danym miejscu, chcemy maksymalnie dostosować przestrzeń do przyszłego użytkownika.
W tym celu należy tego użytkownika dobrze poznać.
Modernizm - czyli ludzkie podejście do projektowania
Historycznie, w zachodniej kulturze, zadaniem architektury, było „cieszyć oko”, dopiero później do głosu w projektowaniu doszły aspekty funkcjonalne. Ważnym zadaniem architektury był jej aspekt wizualny, nawet wbrew wygodzie. Z czasem na pierwszy plan wyszły pozostałe zmysły.
Daną epoką czy styl w architekturze, charakteryzowała się ogólnymi złożeniem, jak na przykład proporcje czy geometria w klasycyzmie, lub też asymetria i forma w secesji, ważna była fasada i to co widzialne.
Jednak wraz z narodzinami modernizmu i zaczęto zwracać większą uwagę na funkcjonalność budynku, znana była idea Le Corbusiera, że „dom jest maszyną do życia” a forma budynku podążała za jego funkcją.
Zaczęto bardziej myśleć o człowieku jako o użytkowniku budynku i projektowanej przestrzeni.
Budynkiem ikoną zawierającym te założenia jest Jednostka Marsylska stworzona na podstawie systemu metrycznego wynikającego z uśrednionych wysokości i proporcji ludzkiego ciała. Modulor – wzorzec metryczny le Corbusiera, mierzył 220 cm (wysokość człowieka z uniesioną ręką).
Ideą było stworzenie jednostki mieszkalnej zapewniającej usługi i komfort użytkowników i umieszczenie budynku w otoczeniu zieleni, w przestrzeni oddalonej od kwartałów zabudowy i ruchliwych ulic.
Obecnie jesteśmy świadkami trendu projektowania osiedli mieszkalnych często z zapewnieniem zielonej przestrzeni.
Często planuje się szpitale, domy pogodnej starości czy osiedla dla seniorów, idąc tropem skandynawskim, w otoczeniu zieleni.
Zieleń poza niwelowaniem zanieczyszczeń powietrza, wpływa na ograniczenie występowania chorób cywilizacyjnych poprzez zmniejszenie negatywnych emocji takich jak stres, co z kolei powoduje osłabienie mechanizmów odpornościowych ludzkiego organizmu (1)
Zieleń produkuje substancje, które działają na nas pozytywnie.
Kąpiele leśne - czyli kontakt z naturą
Popularnym w Japonii trendem, który spotyka się również co raz częściej w Polsce są tzw. kąpiele leśne Shinrin-yoku.
Narodziły się w latach 80-tych, jako część ogólnokrajowego programu poprawy stanu zdrowia Japończyków. Jego celem było złagodzenie skutków stresu doświadczanego w pracy. (3)
Różnica między spacerem a kąpielą leśna polega na tym, żeby skupić uwagę na tym, co dzieje się w lesie, jakie emocje to w nas wywołuje i jak reaguje na te bodźce ciało. Należy pozbyć się rozpraszaczy. Las normalizuje ciśnienie tętnicze, niweluje stres. W trakcie takiego spaceru, wykorzystuje się także techniki oddechowe.
W Polsce można skorzystać z pomocy Centrum Terapii Lasem.
Zieleń wnika co raz częściej do wnętrz domów, czy open-space’ów.
Coraz częściej open space jako przestrzeń pracy, projektowana jest z myślą o grupie docelowej. Planuje się pokoje gier, strefy odpoczynku, co z kolei pomaga zmniejszyć stres i zwiększyć efektywność.
Niedoścignionym przykładem, przodującym w zapewnieniu dobrych warunków pracy jest firma Google (2), gdzie pracownicy mają do dyspozycji trzy stołówki, co najmniej sześć kuchni pełnych darmowych przekąsek, automaty ze świeżym jogurtem i kawę serwowaną przez profesjonalnych baristów, studio nagrań, gdzie mogą relaksować się tworząc muzykę, studio PlayStation.
Wystrój wnętrz Google’a jest bardzo kolorowy, co w założeniu ma dobrze wpływać na samopoczucie pracowników, porównywany jest przez pracowników do wnętrza sklepu z zabawkami, co ma też wpływać zapewne na kreatywność i nieskrępowanie.
W budynku zaplanowana jest siłownia, ścianka wspinaczkowa, gabinet lekarski, sale modlitewne, boisko do koszykówki i pokoje do karmienia piersią.
Proksemika czyli relacja otoczenie - człowiek
Jak nasz „wewnętrzny filtr” wpływa na odbiór przestrzeni?
Nasza percepcja, a więc to, co odbieramy za pomocą zmysłów, zależy od ukierunkowania naszej uwagi, naszych przekonań, nastroju, nastawienia.
Nie sama rzeczywistość, a jej interpretacja aktywuje myśli i energię, w jaką wchodzimy, to z kolei wywołuje reakcje biochemiczne w organizmie .
Samopoczucie jest więc kształtowane przez naszą percepcję środowiska, w którym się znajdujemy.
Cały ten proces jest niezwykle subiektywny, gdyż każdy w nieco inny sposób odbiera otoczenie.
Zamysł ukierunkowania czy dostosowania projektu do odbiorców nie zawsze może dać więc jednoznaczne efekty, co czyni cały proces jeszcze bardziej interesującym.
Twórca proksemiki- Edward T.Hall, amerykański etnolog, badał, w jaki sposób kultura kształtuje odbieranie przestrzeni przez ludzi i jak wpływa to na ich relacje.
Mówi o wpływie, jaki na zachowania ludzkie ma sposób budowania miast, mieszkań, osiedli, parków, oświetlenia ulic itp. (4)
Można by porównać tu Japońskie kompaktowe podejście (gdzie liczy się każdy skrawek przestrzeni) z np. Australijskim, gdzie wielu mieszkańców wybiera domy poza centrum miasta i do komunikacji używa aut.
Kultura, w jakiej wyrastaliśmy i przestrzeń, w jakiej się wychowywaliśmy kształtuje nas, a osoby o podobnym pochodzeniu kulturowym mogą mieć podświadomie zaprogramowany podobny „filtr percepcji” i w podobny sposób odbierać przestrzeń.
Dlaczego uważam, że życie jest za krótkie, aby używać sztućców od teściowej, które nam się nie podobają?
Dlaczego kocham podróże i z dnia na dzień zdecydowałam się na przeprowadzkę na drugi koniec świata do Australii?
Czym jest neuroarchitektura?
Jak powiązać design z medytacją?
Jak posprzątanie mieszkania wpływa na porządkowanie myśli?
Czy architektura może mieć działanie terapeutyczne?
Odpowiedzi na te i wiele innych pytań, znajdziecie czytając inne artykuły.
Niech podsumowaniem będą słowa Ilse Crawford, która twierdzi, że architektura wnętrz, to projektowanie przeżycia (nie ustawianiem mebli).
Nie mogę się nie zgodzić!
Przypisy:
(1) Na podstawie artykułu „Zdrowie człowieka a roślinność” E.Krawczyk, M. Cybulski.
(2) Źródło: https://gadzetomania.pl/9216,programista-googlea-opowiada-o-warunkach-pracy-jest-czego-zazdroscic,all
(3) https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/metody-alternatywne/shinrin-yoku-czyli-terapeutyczne-kapiele-lesne-aa-5oZM-VweQ-HiY1.html#kapiel-lesna-najwazniejsze-zasady-i-film
(4) Wikipedia
Zdjęcia:
(1) Zdjęcie nr 1: by Yana Marudova
(2) Zdjęcie nr 2: by Karl Anderson
(3) Zdjęcie nr 3: by Severin Candrian
(4) Zdjęcie nr 4: by Jane Palash
